Losse stukjes samenrapen 

Sigmund Freud

Laatst kreeg ik (weer) les over het gedachtegoed van Freud. Dit was bij mijn opleiding medische basiskennis waarin ook een stuk psychologie werd behandeld. Freud’s theorie wordt tegenwoordig vaak als achterhaald beschouwd. Zijn theorie is namelijk niet terug te vinden in het brein. Toch zit er een kern van waarheid in zijn theorie als je het mij vraagt.

Id, superego, ego en afweermechanismen.

Freuds theorie bijschrijft 3 onderdelen in ons menszijn. Het id, dat is het instinctieve deel van de mens. Denk hierbij aan: directe behoeftebevrediging, agressie en lust/ het libido. Ten tweede het superego waar regels, normen en waarden bij horen. Deze regels zijn gevormd in de jeugd door ouders en andere opvoeders. Ten derde het ego, het ‘ik’ dat we in de wereld gebruiken. Dit is het deel dat de beslissingen neemt, dat handelt en gestuurd wordt door de onderliggende verlangens van het ‘id’. Freud zei dat: “het ‘id’ als een paard is en het ego als de rijder van het paard die de superieure kracht van het paard moet beteugelen” (Freud, 1923).

Verder zegt Freud dat om die driften van het ‘id’ te beteugelen wij ook afweermechanismen gebruiken. Die rauwe driften en ook onze pijnlijke emoties, (dus de dingen die we niet kunnen of willen voelen) komen dan in het onderbewuste terecht. Afweermechanismen zijn dus manieren om die dingen niet onder ogen te zien.

Herkenbaar? Ik vind van wel. Hoewel ik niet geloof dat het ‘id’ het diepste is in ons, maar dat er diep in ons iets veel mooiers en liefdevollers huist, denk ik wel dat we veel dingen in onszelf niet onder ogen willen zien.

Van woede naar kracht

Woede vind ik nu typisch zo’n emotie die niet altijd gewenst is. In mijn eigen leven herken ik dit zeer zeker. Liever kom ik vriendelijk, begripvol en wijs over dan gefrustreerd en woedend. Toch is woede mij niet vreemd!

Zelf denk ik er anders over dan Freud (ik hoop niet dat hij zich nu omkeert in zijn graf..). Ik denk dat een emotie als woede een belangrijke signaalfunctie heeft. Dat die niet per se beteugeld hoeft te worden, maar een kracht is die je kunt gebruiken. Stel: je maakt een afspraak met iemand en de ander komt de afspraak niet na. Woede kan dan ‘zeggen’: “ik vind het niet okee als wij een afspraak maken en je komt die niet na!”

Alleen, wat doe je met die woede? Vaak voel je je bij woede als een slachtoffer: “jij doet me iets aan!” Hoe ik het nu zie, is dat woede eigenlijk onderdrukte kracht is. Dus, als ik op krachtige manier kan aangeven dat ik iets niet prettig vind, hoef ik niet woedend te worden, maar ben ik wel heel duidelijk. Ik denk dan niet dat het ‘id’ aan het woord is. Maar iets diepers, iets krachtigers dan het ‘id’, iets dat werkelijk sterk is.

Wat ik wel heel mooi en relevant vind aan Freuds theorie zijn de afweermechanismen. Ik heb zelf lang mijn woede liever niet willen zien omdat het niet paste bij mijn ‘ideale zelf’ (Freud schaart dit ideale zelf onder het superego). Nu probeer ik vanuit dat diepere, liefdevolle in mij te kijken naar de woede, er naar te luisteren en het niet weg te drukken. De kracht die er bij vrij komt kan ik gebruiken door bijvoorbeeld een krachtig Nee te kunnen zeggen of het verdriet te voelen dat onder de woede ligt. Dit kan zonder de lading van woede. Van woede naar kracht dus.

Losse stukjes samenrapen en integreren

Door die afweermechanismen raken we eigenlijk een beetje gespleten. Er zijn allerlei verdwaalde losse stukjes in onze psyche. In stukjes ‘gespleten’ omdat sommige delen er mogen zijn en anderen worden weggeduwd. Bv. nee zeggen en kwaad worden mag niet, anders voelt de ander zich misschien afgewezen en dan voel jij je slecht. Het superego moet dan steeds strenger optreden en er ontstaan steeds meer schaduwdelen: meer stukken die ‘onder controle’ worden gehouden door het superego. Alleen het onderbewuste gaat vervolgens steeds meer signalen afgeven. Angst mag er niet zijn? Dan komt er juist meer angst. Bijvoorbeeld in angstige dromen ’s nachts. Woede mag er niet zijn? De woede wordt alleen maar sterker of vervormd. Denk aan ongecontroleerde woede-uitbarstingen.

Heel worden

Uiteindelijk heeft Carl Gustav Jung veel meer aandacht gegeven aan het heel worden van onze psyche dan Freud dat deed. Het herkennen en erkennen van de ‘weggestopte’ delen  (hij noemde dit schaduwdelen) en hier leren ja tegen te zeggen, dit te integreren in jezelf, was in zijn werk heel belangrijk. Dan kom je op een punt dat je nergens meer nee tegen hoeft te zeggen, in je innerlijk. Door bijvoorbeeld je woede te omarmen, er naar luisteren en dan naar buiten toe wél nee kunnen zeggen. Dan vanuit een gevoel van authenticiteit en heelheid. Dit is denk ik onze levenstaak als mens, heel worden! Dan hoeft niks meer ‘weg’ en dan heb je een vredige geest.

Voice dialogue

Vind je het interessant om meer te weten over schaduwdelen of om hier mee te werken? Dan kun je bij mij een voice dialogue sessie aanvragen. In voice dialogue werk je met diverse ‘innerlijke stemmen’ en kun je ervaren hoe je een los stukje of schaduwdeel weer kunt herkennen, erkennen en kunt leren integreren in jezelf.

Vakantie

Voor veel mensen breekt het vakantieseizoen aan. Heerlijk om even tot rust te komen en er op uit te gaan. Ik heb er al zin in.
De praktijk is wegens vakantie gesloten van 16 t/m 23 juli en van 13 t/m 28 augustus.
Fijne zomer allemaal!

Hartelijke groet,

Maartje Roeterdink